Ekonomia Społeczna

Czym jest ekonomia społeczna?

Ekonomia społeczna łączy cele społeczne i ekonomiczne, a jej istotę stanowią przedsiębiorstwa społeczne. Aspekt ekonomiczny takiego przedsiębiorstwa przejawia się w tym, że musi funkcjonować na rynku jak każde inne. Stąd konieczność prowadzenia w miarę regularnej działalności, podnoszenia własnej konkurencyjności czy istnienia choćby nielicznego, ale płatnego personelu. Natomiast wymiar społeczny wyraża poprzez pierwszeństwo celów indywidualnych i społecznych ponad zyskiem, który powinien być przeznaczony na maksymalizację korzyści społecznych np. przez dostarczanie wysokiej jakości usług lub działanie na rzecz rozwoju lokalnej społeczności. W praktyce wygląda to tak, że przedsiębiorstwo społeczne doszkala swoich pracowników albo organizuje festyn dla mieszkańców. Dlatego ważną funkcją ekonomii społecznej jest nie tylko działalność handlowa czy produkcyjna, ale integracja i rozwój społeczności, a przedsiębiorstwo społeczne działa nie dla zysku, tylko dla ludzi.

Instytucje ES

W Polsce można wyróżnić 4 podstawowe typy przedsiębiorstw społecznych:
 

1. Instytucje starej ekonomii społecznej – są to spółdzielnie: mieszkaniowe, pracy, rolnicze oraz spółdzielcze banki i kasy oszczędnościowo-kredytowe. Ich celem jest dostarczanie dóbr i usług wykraczających poza potrzeby własnych członków.
2. Instytucje III sektora – fundacje i stowarzyszenia, które dla realizacji celów społecznych prowadzą działalność gospodarczą lub odpłatną.
3. Nowe instytucje „ekonomii społecznej” – do tej grupy zaliczają się:

• Spółdzielnie socjalne – ich głównym założeniem jest społeczna i zawodowa reintegracja członków. Spółdzielnie socjalne są zakładane przez osoby z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym np. bezrobotnych, niepełnosprawnych, uchodźców. Spółdzielcy wspólnie prowadzą przedsiębiorstwo, co pozwala zaspokoić ich potrzeby ekonomiczne i społeczne.

• Zakłady Aktywności Zawodowej – są tworzone w celu zatrudnienia osób niepełnosprawnych i przygotowania ich do podjęcia pracy na otwartym rynku. ZAZ nie jest samodzielną formą prawną – jest finansowo i organizacyjnie wydzieloną jednostką, jaką mogą powołać instytucje i organizacje, których statutowym zadaniem jest rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych.

• Centra Integracji Społecznej oraz Kluby Integracji Społecznej − zostały powołane przepisami ustawy o zatrudnieniu socjalnym w 2003 r. CIS i KIS mogą być zakładane przez sektor publiczny oraz organizacje pozarządowe. Ich celem jest reintegracja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

• Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych - ubezpieczają swoich członków na zasadzie wzajemności. TUW nie są nastawione na zysk, a swoim członkom oferują ochronę ubezpieczeniową w zamian za składki członkowskie, które pokrywają wypłacone świadczenie i koszty działalności.

• Warsztaty Terapii Zajęciowej – podobnie jak ZAZ, WTZ nie są samodzielną formą prawną, ale wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówką. Ich zadaniem jest rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych i niezdolnych do podjęcia pracy. WTZ mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia i inne podmioty. Ustawodawca dopuszcza istnienie w WTZ dochodu ze sprzedaży produktów i usług wykonanych podczas zajęć, ale zgodnie z przepisami, działalność WTZ ma charakter niezarobkowy.

​4. Instytucje hybrydowe – są to przedsięwzięcia ekonomii społecznej, których w ogóle nie można wyodrębnić w kategoriach podmotowych. Do tej grupy można zaliczyć przedsięwzięcia, które mogą działać w formie różnego rodzaju partnerstw lub charakter ich działalności realizuje cele społeczne. Takie przedsięwzięcia mogą funkcjonować zarówno w formie wyodrębnionych podmiotów prawnych (np. związków stowarzyszeń czy spółdzielni osób prawnych) lub w oparciu o sformalizowane porozumienia.

Dlaczego warto wspierać Ekonomię Społeczną?

Dzisiejszym rynkiem rządzi prawo popytu i podaży, a wartość pracownika jest zależna od zysków jakie przynosi firmie, dlatego Ekonomia Społeczna jest szczególnie ważna, gdyż stanowi alternatywę i przeciwwagę dla takiego stanu rzeczy. Daje nie tylko niezależność ekonomiczną, ale również motywuje do wzięcia odpowiedzialność za siebie i najbliższe otoczenie, a tym samym pomaga rozwiązywać problemy społeczne w sakli miro i makro.